Qisasçı düşmənlərin qarşısındakı yenilməz xalq - 35 illik əbədi dərs

Azərbaycan xalqının iradəsinin, sarsılmazlığının simvolu olan 20 yanvar faciəsi xalqımızın yaddaşında hüzn və kədərlə yanaşı qürur və qəhrəmanlıq səhifəsi kimi qalıb. 1990-cı il yanvarın 19-dan 20-nə keçən gecə şəhidlərin qanı ilə Azərbaycanın yeni tarixi yazılıb. Həmin hadisə xalqımızın qəhrəmanlıq dastanına ən parlaq səhifələrdən biri kimi daxil olub

O müdhiş günün şahidlərindən olan keçmiş döyüşü “Boz Qurd “ batalyonun üzvü, jurnalist Nurəddin Xoca o günü belə xatırlayır:”35 il əvvəl! Bakını Beyruta çevirə bilməyən ermənilər rus qoşunları ilə hücuma keçdilər.
20 yanvarda səhər tezdən (saay 6-7 arası) Göy Məcidə girdik.6 nəfər idik,,
Və ilk dəfə mən orda gücsüzlüyümdən ağladım.

Düzdür kiçik imkanımızla mübarizə apardıq.Buna mübarizə aparmaq demək olardısa. Ammaa imperiya ordusun qarşısında silahslz (tapança, qoşalülə, melkaşka və ya 1 avtomat silah sayılırsa) nə edə bilərdik? Lakin o bəzilərinin dediyi kimi qoyun kimi qəssab qarşısında dayanmadıq.

Ölümdürsə , ölüm olsun dedik. Bacardığımız qədər atəşə atəşlə cavab verdik bu qeyri bərabər savaşda. Bütün bunlara baxmayaraq qorxmadlq yenə küçələrə çıxdıq, yenə mübarizə apardıq, tutulduq, həbslərə getdik, işgəncələr, əzablar gördük. Amma durmadıq!

20 yanvarda fədakarlıq edən Bakı kəndlərini və onların ağsaqqalarınıda yaddan çıxardmaq namərdlik olardı! O gün, gecə ilə Bakı yollarına düzülmüş milyonlarla qərənfili onlar təşkil edərək gətirmişdilər. Özüdə şəhərdə hərbi vəziyyət ola - ola. Quduz əskərlərin hamıya atəş açdıqları bir zaman.

Bu həmdə milyonlarla manat pul demək idi və onlar hər şeyə (hətta həyatlarına belə) tüpürərək bunu etdilər. Bakı Kəndlər birliyi, AXC, AXC MK bir gecədə Bakı küçələrini qan rəmzinə çevrilən qərənfillərə bürüdü. Maştağadan rəhmətlik Məşədi Əbdül, Həci Zakir, Nardarandan Hacı Cəbrayıl, Hacı Əlikram (Adları yadımdan çıxan ağsaqqallar məni bağışlasın)Buzovna, Bilgəh və sairə kəndlərdən gül axını Bakıya gəldi.

Bunu heç zaman unutmaq olmaz!!
Adını çəkdiyim və çəkmədiyim əziyyətləri olan bütün ağsaqqalların qarşısında baş əyirəm və ölənlərinə rəhmət, qalanlarına can sağlığı diləyirəm!
Cəmi şəhidlərimizin ruhu şad olsun!"

Siyasi elmlər üzrə fəlsəfə doktoru, araşdırmaçı, dosent Zaur Əliyev isə düşünür ki, 20 yanvar rusların Nadir şahdan qisası idi:”20 yanvar 1990-cı ildə işğalçı Rusiyanın Azərbaycan xalqına qarşı törətdikləri soyqırımın anım günüdür. Rusiyanın Azərbaycana qarşı terror və düşmənçilik siyasətinin kökü Nadir Şaha gedib çıxır. Məhz Şərqin böyük Fatehi Nadir Şah dünyaya ağalıq etmək istəyən Rusiyanın qarşısını kəsmişdir.
70 il ərzində işğalçı dövlətin və millət olan rusların nəinki Azərbaycan torpaqlarına qədəm qoymaq, heç bu tərəfə baxmaq cəsarətləri olmayıb.
Təsadüfdür əlbətdə. Amma məhz 21 yanvar 1732-ci ildə Rəşt müqaviləsinə görə Rusiya Azərbaycan torpaqlarını tərk edib getdilər və Nadir Şahın ölümündən sonra da uzun müddət bu torpaqlara tərəf baxa bilmədilər.

Nadir şahın ölümündən bir müddət keçəndən sonra Bakını işğal etməyə gəlmiş ruslar burada ciddi müqavimət görüblər. Sisianovun da başı burda kəsilib, Bakılılar ruslara ciddi zərbələr vurublar. Bir sözlə Rusiya hər zaman Bakı və Azərbaycanlılardan tarix boyu güclü müqavimət və ağır zərbələr aldıqları döyüşləri görüblər və bunları da əsla unutmayıblar. Tarixin bu hadisələrinin şahidlərindən biri də bu gün Şəhidlər Xiyabanı yerləşən Dağüstü park olub. Bura uzun zaman müxtəlif dinlərin ölülərinin dəfn edildiyi qədim qəbristanlıq ərazisi olub.
8 avqust 1883-cü ildə qəbiristanlıqda cəsədləri anatomizə etmək üçün kiçik kilsə açılmışdı, hara ki, anatomizə olunan bütün dəfn edilmiş meyitləri göndərirdilər. Nəticədə məlum oldu ki, burda dəfn edilənlərin çoxu Rusiyanın işğalçı hücumları nəticəsində məhv edilmiş rus əsgərlərinin meyitləridir.
Əlbətdə Rusiya bunu Azərbaycana, xüsusilə Bakılılara bağışlaya bilmədi və 1918-ci ilin mart hadisələri zamanı silahlandırığı terrorçu ermənilərlə, özlərinin də iştirak etdiyi soyqırım hadisəsindən sonra minlərlə qətl edilmiş dinc bakılıların burda dəfn edilməsinə bilərəkdən şərait yaratdı. Eyni ilin sentyabr ayında Bakı döyüşündə həlak olan Osmanlı dövlətinin türk əsgərlərinin cənazələri qəbiristanlıqda dəfn olunmuşdu. Lakin bu onların qana susamış nifrətlərini sakitləşdirməyə yetmədi.

1930-cu illərin ilk yarısında qəbiristanlıq söküldü və onun yerində Sergey Kirov adına park salındı. Məhz o Kirova ki, əlləri yüzlərlə azərbaycanlı qanına batmış idi.

Düz 1990-cı ilə qədər Rusiya burda dəfn edilən Azərbaycan xalqının məzarları üstündə əyləncələr təşkil etdi. Sovet hakimiyyəti Kirov parkı salınanda daş çatışmazlığı ilə üzləşdiklərindən baş daşlarından da istifadə ediblər.
1990-cı il. Rusiyanın yeni qana susayan əlləri Bakıya uzandı. 19-20 yanvar tarixlərində şəhərə daxil olan işğalçı orduya bir əmr verilmiş idi. Bacardıqca çox azərbaycanlı qətl edin. Nəticədə rus əsgərləri uşaq-böyük bilmədən amansız qətllər törətdilər.

Nəticədə yüzdən çox azərbaycanlı rus terrorunun qurbanı oldular və onların dəfn yeri yenidən Dağüstü park ərazisi seçildi. Burada şəhidlərə məzar qazılan zaman da vaxtilə burda dəfn edilən üç məzar tapdılar. Bu 3 nəfər 1918-ci il Mart soyqırımı zamanı şəhid olanlar idi.

Onlar da adət-ənənəyə uyğun dəfn edildi. Burada eyni zamanda birinci Qarabağ müharibəsi dövründə şəhid olan azərbaycanlılar da dəfn edildilər.
Hazırda Şəhidlər Xiyabanı tarixin bir çox qanlı hadisələrinə şahiddir. Oranı ziyarət edən zaman biz 1918-ci ilin qurbanlarını da, 1990-cı ilin şəhidlərini də yada salırıq.
Bura gedəndə daima xatırlamaq lazımdır. Rusiya və ruslar Azərbaycan dövlətinin və xalqının ən birinci düşmənidir".

İqtisadçı alim Cavid İsmayıl 20 Yanvar faciəsi — 1990-cı il yanvarın 19-dan 20-nə keçən gecə rusya imperiya marağının qarantı olan Sovet ordusunun Azərbaycanda həyata keçirdiyi qətliam hesab edir:" 1990-cı ilin 20 yanvarında Qarabağa qarşı ərazi iddiaları irəli sürən Ermənistanın təcavüzkar hərəkətlərindən Bakının küçələrinə və meydanlarına çıxaraq buna öz qəti etirazını bildirən geniş xalq kütlələrinə qarşı sovet ordusunun döyüş hissələrinin yeridilməsi faciəyə gətirib çıxardı.

1990-cı ilin 20 yanvarında keçmiş sovet dövlətinin qatil rəhbəri Qorbaçov başda olmaqla hərb maşınının Azərbaycan xalqına qarşı həyata keçirdiyi qətllər insanlığa qarşı törədilmiş ən ağır cinayətlərdən biri kimi bəşər tarixində qara səhifə olaraq qalacaqdır.

Nə yazıq ki, öz xalqına qarşı olan o vaxtkı Azərbaycan rəhbərliyində olan milli satqınlar da onun dəyirmanına su tökdülər.

Milli azadlığı, ölkəsinin ərazi bütövlüyü uğrunda mübarizəyə qalxmış dinc əhaliyə divan tutulması, yüzlərlə günahsız insanın qətlə yetirilməsi və yaralanması totalitar sovet rejiminin süqutu ərəfəsində onun cinayətkar mahiyyətini bütün dünyaya bir daha nümayiş etdirdi.
20 Yanvar Azərbaycan tarixində qanla yazılmış bir səhifədir, ancaq o, təkcə faciə deyil.

Bu tarix Azərbaycanın istiqlal yolunun ilk zirvəsi, milli məfkurəmizin azadlıq istəyinin oyanış günü idi. Bu, uzun illər Sovet İmperiyasının əsarətində yaşayan xalqın azadlıq səsini ucaltdığı, öz suverenliyi uğrunda cəsarət nümayiş etdirdiyi şərəfli bir tarixdir. Bu tarix həm də kimin kim olduğunu sübut edən növbəti imtahan idi”.

Bəli, 20 yanvar xalqımızın tarixinə Ümummilli Hüzn kimi yazıldı! Amma 20 Yanvar faciəsi müstəqillik, istiqlal və hürriyyət uğrunda xalqımızın apardığı milli azadlıq hərəkatının zirvəsidir! Məhz bu tarixdə xalqımız böyük bir dönəm keçdi və qəhrəmanlığı yaddaşlara həkk olundu.