Hər il Türkiyəyə səfər edən turistlərin sayı durmadan artır. Son iki ilin statistikasına görə Türkiyəyə səfər edən turistlərin 30-40 faiz artıb. Dünya turizmçiləri hesab edir ki, hələ də Türkiyədə kəşf edilməyən cənnətə bənzəyən çoxsaylı ərazilər mövcuddur.

Sözsüz Türkiyə təbii gözəllikləri ilə zəngindir. Həm də Türkiyədə tarixi özündə yaşadan, turistlərin vazkeçilməz istirahət və gəzinti yeri olan kəndlər var. Bu kəndləri adətən bir nağıl kəndi də adlandırırlar. Bu yazımızda Türkiyənin ən gəzməli və görməli yerləri ilə sizi tanış edəcəyik.

Birgi Köyü – İzmir

Dünya Turizm Təşkilatının “2022-ci ilin ən yaxşı turizm kəndləri” siyahısında yer alan Birgi kəndi İzmirdən 120 kilometr uzaqlıqdadır. Əsrlər boyu ən böyük yaşayış məntəqələrindən biri olan Birgi, kənd təsərrüfatı, dəri, ipək istehsalı və toxuculuq kimi müxtəlif iqtisadi fəaliyyətləri ilə tarixi İpək Yolu üzərində mühüm ticarət mərkəzinə çevrilmişdir. YUNESKO-nun Ümumdünya İrs Siyahısına daxil olan Birgi bu günə qədər özünəməxsus ənənəvi memarlıq fakturasını qoruyub saxlayan nadir yaşayış məskənlərindən biridir.

Birgi-İzmir, Türkiyə

Köşkləri, məscidləri, məqbərələri, mədrəsələri, hamamları, fəvvarələri və bir çox başqa əsəri ilə Şahzadəlik dövründən başlamış və günümüzə qədər gəlib çatmış bir çox qeydiyyatdan keçmiş tikililərə malikdir. Şəhərdə ənənəvi memarlıq fakturasını ən yaxşı şəkildə əks etdirən iki bina; Daha çox taxta ornamentli mehrab və minbəri ilə dövrünün ən uğurlu nümunələrindən olan Ulu məscidi və taxta işlənməsi ilə diqqət çəkən Çakırağa malikanəsi var.

Boğaziçi Köyü – Muğla

Boğaziçi Köyü Bodrum yarımadasının şimalında, Güllük körfəzinin cənubunda, dar və dərin körfəzin (Varvil) əmələ gətirdiyi kiçik yarımadada təpədə yerləşir. Boğaziçi kəndinin mifoloji adı Bargiliyadır. Bargylia sözünün eramızdan əvvəl 2000-ci illərdə luvi dilindən və ya eramızdan əvvəl 1000-ci illərdə Karian dilindən gəldiyi, “yüksək yer” mənasını verdiyi düşünülür.

Boğaziçi kəndi Tuzla sulaklığı qış aylarında köçəri quşlara ev sahibliyi edir. 380 hektarlıq ərazidə qidalanan quş növləri arasında qutanlar ilk sırada gəlir. Boz ördək, ağcaqayın, ördək, macar ördəyi, ördəyi, qarğıdalı, flaminqo, qaz və su quşlarına da tez-tez rast gəlinən quş növləridir. Gecəsini balıqçılıqla təmin edən Boğaziçi kəndi özünəməxsus təbiəti və dənizi ilə Milasın yay turizmi üçün məşhur qəsəbələrindən biridir.

Cumalıkızık Kəndi – Bursa

Osmanlı mülki memarlığının ən möhtəşəm kənd yaşayış məntəqəsini günümüzə daşıyan Cumalıkızık 2014-cü ildə YUNESKO-nun Dünya İrs Siyahısına daxil edilib. “Kızık” Uludağın şimalında sıldırım dağətəyi və dərələr arasında qalmış yerli kəndlərə verilən addır. Cumalıkızık, insanların birlikdə gedib cümə namazı qıldığı kənd olduğu üçün adını Kızık kəndlərindən almışdır. Tarixi evləri və təbiəti ilə gözəl vaxt keçirə biləcəyiniz Cumalıkızığa getdiyiniz zaman Cumalıkızık Etnoqrafiya Muzeyi və İncəsənət Evini ziyarət edə, 18, 19 və 20-ci əsrlərə aid müxtəlif yerli əşyaları görə bilərsiniz.

Köhnə Doğanbəy kəndi – Aydın

Köhnə Doğanbəy kəndi Aydının Sökə mahalından 30 kilometr aralıdadır. Yunanca otaq mənasını verən “Domatia” adı ilə qurulan kənd zamanla “Köhnə Doğanbəy” adını almışdır. Dilek (Mykale) dağının ətəyinə söykənən Eski Doğanbəy kəndi Qurtuluş Savaşı zamanı əhali mübadiləsi nəticəsində Yunanıstana köçən yunanlardan miras qalmış kənddir. Kənddəki iqamətgahlar, mağazalar, xəstəxanalar, fəvvarələr kimi tikililər son Osmanlı dövrünün memarlıq xüsusiyyətlərini əks etdirir. Xüsusilə memarlıq teksturası ilə böyük diqqət çəkən kəndin daş evləri, dar küçələri, təbii gözəllikləri görməyə dəyər.

Kayaköy – Muğla

Fəthiyənin 8 kilometr cənubunda yerləşən və qədim zamanlarda Karmylassos kimi tanınan Kayaköyün tarixi filoloji məlumatlara görə eramızdan əvvəl 3 min illərə gedib çıxır. Kənddəki yamacdakı tikililərin hamısı Osmanlı İmperiyasının son dövrlərində məskunlaşmış yunanlar tərəfindən tikilmişdir. Türkiyə Cümhuriyyətinin yarandığı illərdə Qərbi Trakyada bölgədə yaşayan yunanların türklərlə mübadilələri nəticəsində kənd boşaldılmış, tikililərin taxta qapı, pəncərə və üzlük sistemləri təbii amillərin təsirindən dağıdılmışdır. Kənddə hər birinin sahəsi 50 kvadratmetrdən çox olmayan, mənzərə və işıq baxımından bir-birinə mane olmayan, aşağı mərtəbələrində ümumiyyətlə zirzəmi olan ikimərtəbəli evlər var. Evlərin girişində damdan yağış sularının yığıldığı yeraltı sisternlər var. Ərazidə evlərdən əlavə çoxlu kilsələr, iki böyük kilsə, məktəb binası və gömrük binası var. İsti yay aylarında belə sərin olan kənd tarix və təbiətsevərlərə unudulmaz təcrübələr təqdim edir.

Kuyucak Kəndi – Isparta

Isparta şəhər mərkəzinə 50 kilometr məsafədə olan Kuyucak kəndi Isparta Süleyman Dəmirəl Hava Limanına 25 kilometr, Antalya-İstanbul şossesinə isə 10 kilometr məsafədədir. Kənd yüksək mövqeyi ilə Burdur gölünün mənzərəsindən həzz alına bilən ərazidir. Kuyucak kəndində 5000 dekar sahədə yetişdirilən lavanda Türkiyə istehsalının yüzdə doxsanını təşkil edir. İstehsalçının yaşlandıqdan və ya məhsul yığdıqdan sonra qurudularaq satışa təqdim etdiyi lavanda çiçəkləri fabriklərdə emal edilərək krem, sabun, yağ, odekolon kimi məhsullara çevrilərək istehlakçılara çatdırılır. Lavanda çiçək açdıqda, bənövşəyi sahələr fotoqrafiya üçün uyğun sahələrdir. Bu müddət ərzində kənddə və ətrafda lavanda qoxusunun müşayiəti ilə piyada gəzə, velosiped sürə və ya yerli ləzzətlərdən dada bilərsiniz.

Mustafapaşa kəndi – Nevşehir

 Nevşehirin Ürgüp mahalından 5 kilometr cənubda yerləşən və Antik dövrdə Sinasos adlanan Mustafapaşa tarixi evləri ilə füsunkar bir kənddir. Mustafapaşa kəndi 2021-ci ildə Dünya Turizm Təşkilatı tərəfindən “Ən yaxşı turizm kəndi” siyahısına daxil edilib. Mustafapaşa kəndinin qərbində İhlara vadisini xatırladan Qomeda vadisi yerləşir. Kəndin yaxınlığında yerləşən Dəmsə bənd gölü şam ağacları ilə örtülmüş istirahət zonasıdır.Kapadokya İncəsənət və Tarix Muzeyi (Körpə Muzeyi), Eleni və Vaslios kilsələri kənddə ziyarət edilə bilən yerlər arasındadır.

Şirince Köyü – İzmir

Şirince, İzmirin Səlcuq rayonundan 8 kilometr aralıda, tarixi memarlığı qorunmuş turistik bir kənddir. Onun ilkin adı olan Kırkıncanın qədim zamanlarda özünü dağlara atan qırx nəfərə verildiyi şayiələri var. Yunan tələffüzündə Kirkice, Kirkence və son olaraq Çirkincə kimi formalar aldı; Cümhuriyyətin ilk illərində o vaxtkı İzmir valisi Kazım Dirikin göstərişi ilə kəndin adı Şirincə olaraq rəsmiləşdirilib. Ötən əsrdən bəri memarlıq fakturasını qoruyub saxlayan Şirince kəndi ənənəvi dadlı yeməkləri və orijinal həyatı ilə nostalji yaşaya biləcəyiniz bir kənddir. Kənddəki bəzi yunan evləri hələ də yataqxana kimi xidmət edir. Üzüm, zeytun, şaftalı, əncir, alma və qoz Şirincənin diqqət çəkən məhsullarındandır. Şirince Kəndi 2023-cü ildə Birləşmiş Millətlər Dünya Turizm Təşkilatı tərəfindən “Ən yaxşı turizm kəndi” mükafatına layiq görülüb.

Bu gözəllikləri görmək, tarixlə baş-başa qalmaq üçün mütləq bu yerləri ziyarət etmək lazımdır. Hər il yüzminlərlə turistin ziyarət etdiyi bu qədim əsrarəngiz məkanlar türk mədəniyyətinin bir parçasıdır.

Müəllif: Qoşqar Salmanlı