Torpaq insan üçün müqəddəs bir məfhumdur. Ona görə ki, dünyadır, vətəndir, məmləkətdir, yurd-yuvadır, ev-eşikdir. Məhz bu amillərə görə insan torpağa bağlanır, onu müqəddəsləşdirir. Torpağa olan bu bağlılıq, sevgi, ehtiram ilk öncə insan üçün onu qorumaq, qulluq etmək, əkib-becərmək vacib sayılır. Bir də torpaq ona görə müqəddəs sayılır ki, insan  torpaqdan yaranır, ilk torpağa ayaq basır, onun üzərində gəzir, yaşayır və son mənzili də elə torpaq olur...Bax buna görə əziz bilir, doğma bilir, uğrunda hər cür fədakarlığa qatlaşır, öldürməyə, ölməyə belə çəkinmir insan övladı.... "Son mənzil"in isə nə dəbdəbəsi, nə geniş otaqları, nə də işıqlı çil-çıraqları olur, ölçüsü də insan bədəninə uyğun hazırlanır...Heç kim özü ilə o mənzilə heçnə aparmır, sadəcə əməlləri ilə köçür, kimi yaxşı, kimi də pis...

Bu yaxınlarda mənim də atam haqq dünyasına qovuşdu, onu da son mənzilinə uğurladıq. Əlimdən heçnə gəlmədi, bir göz qırpımında, quş kimi uçub getdi, tərk etdi bizləri...

Tərk etdin dünyanı qəfil ahəstə,
Mələklər özünə həyan gəzirmiş.
Əcəl fırlanırmış başının üstdə,
Səni aparmağa zaman gəzirmiş.

Əcəl çox tələsdi, çox, vaxtsız-vədəsiz, xəbərsiz gəldi, səni əlimdən aldı...Əlbəttə, hər bir yaranan bir gün bu dünyadan köçəcək. Bu belə yazılıb, qaydası-qanunu budu, heç kim bu dünyanı tutub durmur. Atam da yaşadı, ömrünü sürdü və getdi...Amma, o nisgilli, ağrılı, nigaran getdi bu dünyadan...Qarabağda, Ağdamın Kolanı elində göz açmışdı bu dünyaya Rəhman Soltan oğlu Bayramov. Həyatının ən gözəl illərini, ömrünün 40 ilini orada yaşadı. Heç vaxt ağlına belə gəlməzdi ki, bir gün canından əziz bildiyi doğma yurdu ermənilər tərəfindən işğal olunar...Oldu, o da oldu, "köçkünlük" yazıldı qismətinə. İşğaldan sonra doğulduğu, yaşadığı torpağa 30 il həsrət qaldı, qurub yaratdığı ev-eşiyinin, atasının, əmisinin, qardaşının qəbirlərinin düşmən tərəfindən dağıdılmasına, doğma kəndinin düşmən tapdağında qalmasına dözə bilmədi, ürəyini param-parça elədi bu dərd...belini bükdü.

Ağdamın işğal günü "23 iyul" onun doğum gününə təsadüf etdiyinə görə 30 il qeyd etmədi o günü...Vətənsizlik ürəyində bir qubar oldu, sıxdı, incitdi, sızlatdı, günbəgün vətən xiffəti əritdi onu...Təbiətcə çox sakit, qohumcanlı insanıydı, hamını arayıb-axtarardı, hal-əhval bilərdi qohum-əqrəbadan, xeyirdə-şərdə qabaqda gedərdi. Bir kimsənin xətrinə dəyməzdi, hər kəsin uğuruna sevinərdi, çox kövrək qəlbi vardı, uşaq kimiydi. Rəhmətini hələ sağlığında qazandı. Yaşadığı ömür boyu kiməsə əziyyət vermədi. Bir övlad olaraq onun mənə çəkdiyi əziyyətlərin, qayğıların qarşılığını yetərincə verə bilmədim, istəsəm də verə bilməzdim. Çünki ataların haqqı ödənməz...Atasız insan həyatında elə bir boşluq yaranır ki, heç nəylə yeri dolmur, qol-qanadı qırılmış, uça bilməyən quşa bənzəyir...Sən cismən yanımda olmasanda ruhun daim yanımdadı. Adım adınla hər zaman qoşa çəkilir...

Həyatdır, hər şey olur, ölüm qaçınılmazdır, hər kəs onu dadacaq. Amma, məni yandıran bir şey oldu, atamı doğma kəndi, atasının-babasının yurdu işğaldan azad edildikdən sonra ora apara bilmədim. Çox arzusundaydı ki, atası Soltan həkimin, əmisi Fərman müəllimin, nakam itirdiyi böyük qardaşı Sədrəddinin qəbirlərini gedib ziyarət etsin, doğma kəndini, viranə qalmış ev-eşiyinin qalıqlarını görsün heç olmasa...Heyif, çox heyif, amansız ölüm bütün arzularını alt-üst elədi,  Ağdam, Kolanı həsrətilə köçdü bu dünyadan, gözü açıq getdi...Bax bu mənə böyük bir dərd oldu, buna görə heç özümü bağışlaya bilmirəm...Ürəyim doludur, ancaq yaza bilmirəm. Sənsizlikdən yazmaq ağır gəlir mənə, içim sızlayır, yoxluğun yandırır məni...Hər dəfə evə girəndə gözüm səni axtarır, elə bilirəm yenə qarşılayacaqsan məni, amma divardan asılmış rəsmindən başqa heçnə görmürəm. Rəsminə baxıb, yanağıma süzülən göz yaşlarımı silə-silə: "Bağışla məni, ata, bağışla, son arzunu yerinə yetirə bilmədim"- deməkdən başqa çarəm qalmır...

Savabların ətrafında ola cəm,
Nurlu üzün torpağına nur qata.
Orda yerin rahatdımı demirəm,
Bilirəm ki, cənnətdəsən, ay ata!

Bu bir reallıqdır, demək mənim də qismətimdə atasızlıq varmış. Allah sənə rəhmət eləsin, məzarın nurla dolsun, ATA!