ƏdəbiyyatşünasŞöhrət Səlimbəylinin «XVI əsr Azərbaycan ədəbiyyatının Bağdad ədəbi mühiti:Ruhi Bağdadinin həyat və yaradıcılığı»

Kitabıhaqqında

Ədəbiyyattariximizdəeləşəxsiyyətlərvarki,onlarınyaradıcılığıhaqqındademəkolarheçbirbilgiyərastgəlmirik, yaxud, tədqiqatçılarbirneçəkəlməiləhəminsənətkardansözaçırlar. Halbuki, onlarındaunudulmamağahaqlarıçatır. Təbiiki, buradasöhbətədəbimühitdə «kölgə» rolunuoynayanyazarlardangetmir, həminmühitdəsayılan, seçilənvəyaradıcılığıiləədəbiprosesətəsirgöstərənsözadamlarındangedir. BeləşəxsiyyətlərdənbiridəXVIəsrAzərbaycanşairi, Bağdaddayaşasada, özdoğmadilində-azərbaycancaşeirləryazan «Divan» bağlayanRuhiBağdadildir. Təəssüfki, ortaəsrtəzkirələrindəadıtez-tezçəkilən, xüsusilə, Türkiyədəvəİraqdaçapolunanədəbiyyatşünaslıqmənbələrindəxatırlanan, həttaAvropamüəlliflərindənHammervəCibbinəsərlərindədəhaqqındasözaçılanRuhiBağdadibizimədəbiyyatşünaslarındiqqətiniazcəlbetmişdir. 2001-ciildəfilologiyaelmləridoktoruAzadəMusayevanınəlyazmaqaynaqlarıəsasındahazırladığıRuhiBağdadi «Divan»ı (Icild) «Örnək» nəşriyyatındaçapedilmişdir. Həminkitabda «FüzulidənsonraBağdadınyetirdiyiənböyüktürkşairi..» müqəddiməsiilədətanışoluruq. AmmabunaqədərnəFiridunbəyKöçərlinin «Azərbaycanədəbiyyatı» tədqiqatında, nəüçcildlikvəsonrayeddicildlik «Azərbaycanədəbiyyatıtarixi» kitablarında, nədəƏlyarSəfərlininvəXəlilYusiflinin «Azərbaycanədəbiyyatıtarixi» (XIXəsrəqələr) dərsliklərindəRuhiBağdadihaqqındaməlumatarastgəlmədik. Ancaqsevinməyədəyərki, ədəbiyyatşünasŞöhrətSəlimbəylinin «XVIəsrAzərbaycanədəbiyyatınınBağdadədəbimühiti:RuhiBağdadininhəyatvəyaradıcılığı»kitabı (elmiredaktorufilologiyaelmləridoktoruPaşaKərimov) işıqüzügördüvəhəminboşluqaradanqaldırıldı.Bukitabınənənəviqaydaüzrəayrı-ayrıfəsillərininməzmunununəqletməkfikrindədeyilik, ancaqkitabdaXVIəsrBağdadədəbimühiti,RuhiBağdadininhəyatvəyaradıcılığıiləbəziməsələlərinnecəişıqlandırılmasınadiqqətyetirəcəyik.

Birincisi ondan başlayaq ki XVIəsr Bağdad mühitində nələr baş verirdi və Azərbaycandan çox-çox kənarda türk-Azərbaycanədəbi mühiti necə formalaşmışdı?

Ədəbiyyatşünas Şöhrət Səlimbəyli o dövrün ictimai-siyasi vəziyyətinə xüsusidiqqət yetirir, yazır ki: «Siyasi mübarizələrə, müharibələrə baxmayaraq İstanbul,Herat, Bağdad, Təbriz başda olmaqla İran və Orta Asiyadakı mərkəzlərlə mədəni əlaqələrdavam etmişdir. Təbriz, BağdadvəOsmanlımədəniyyətmərkəzlərindəXVIəsrboyuncaustadşairləryetişmişdir. Şairlərinsayınınsürətliartımına