(Abdal-Gülablı Şakirin xatirəsinə)

(povestdən bir parça)

ƏVVƏLLİ BURADA

Qayınatası müharibədə Mozdokdan  Berlinə qədər  vuruşmuşdu. Bir ayağını da Berlində itirmişdi. Berlində itirdiyi  həmin  ayağın hesabına da hərdən Almaniyaya dəvət edərdilər. Sinəsi də orden-medallarla  dolu idi: «Xarkovun azad edilməsi», «Kiyevin azad edilməsi», «Lvovun azad edilməsi», «Varşavanın azad edilməsi», «Berlinin azad edilməsi», «Qələbənin 20 illiyi, 30 illiyi, 40 illiyi», «Leninin 100 illik yubileyi, 110 illik yubileyi», «Dnepri keçdiyinə görə» və sair və ilaxır.  Həmişə də medallarla  bəzənmiş pencəyini  geyərdi. Şakir də yalvarırdı ki, sən Allah pencəyi hara geyirsən-gey, bizim kəndə gələndə  geymə.

- Niyə, a bala?

- Bilmirsən bizim camaat it oynadandı. Maa deyillər ki, ə, qayınatan gəlib boğazından  qasığına qədər orden-medallarla.

- Qələt edirlər. Mən bu orden-medallar  üçün düz dörd il nemes it uşağıynan vuruşmuşam. Sənin də, onların  da dədələri heç  Mozdokdan o tərəfə keçə bilmədilər.

Hökumət qayınatasına bir «Zaparojets» də bağışlamışdı. Kişi də demək olar ki, bu «Zaparojets»lə Füzuli-Ağdam yolunu  su  yoluna  döndərmişdi. Hər dəfə də gələndə, ya gedəndə  mütləq onlara dönərdi.

Şakir də zarafatla deyərdi:

- Əmi,  o biri ayağını da itirsəydin  hökumət bir qaz iyirmi dörd  verərdi.

Hər rayonda müharibə veteranları üçün bir mağaza  açılmışdı. Yağın, çayın qıt vaxtında Veteran mağazası ağzınacan dolu olardı.

Bir gün kişi Veteran mağazasından hər şey alıb evə dönəndə arvadı onu qucağı dolu görüb demişdi:

- A kişi, səni vuran nemesə qurban olum.

***

Ermənilər ruslara arxayın olub  qudurandan  sonra Qayınatası daha o medallı pencəyini geymirdi. Hirsindən medalların hamısını söküb  atmışdı tualetə ki mən bu medalları Rusiya torpaqlarını nemeslərdən azad edəndə qazanmışam, indi Rusiya erməniləri qudurdub  salıb üstümüzə.

Və hər dəfə gələndə Şakir kişini danışdırardı, kişi də  yana-yana odlu, alovlu  Sovet hökumətinə söyürdü, bu da Şakirin  bədəninə sarı yağ kimi yayılırdı.

Son zamanlar Qayınatası çox az-az gələrdi Şakirgilə.  Kəndləri işğal olunduğundan ailəsini götürüb Bərdəyə qaçmışdı. Amma hərdən «Zaporojets»i  ərzaqla doldurub Ağcabədidən, Haramıdan keçərək yenə  nəvələrini görmək üçün gələrdi.

Hər dəfə gələndə də yalvarardı ki, kənddən çıxın. Özünüz çıxmırsınız, cəhənnəm, nəvələrimi verin aparım.

- A kişi, o boyda nemesdən qorxmamısan, indi bu Allahın yeddi  ermənini  dərədə tək görmüsən deyən dığadan qorxursan?

- A bala, bunlar ermənilər deyil, arxalarında Sovet ordusu var.

- A kişi,  mən  arvad-uşağımı kənddən  çıxarsam sonra bu camaatın üzünə nejə baxaram?

Qayınatası da süzülə-süzülə,  amma ürəyində kürəkəni ilə    fəxarət duyaraq qayıdıb getmişdi.

Arvadı:

- Ə, qoyaydın  uşaqları  aparardı dana?!

- Aaz, sarsax-sarsax danışma.

 Əslində arvadı sarsaq-sarsaq danışmırdı.

***

Elə əlini çay stəkanına  atmışdı ki, bayırda köpəyi möhkəm hürməyə başladı. Kimsə də çığırırdı:

- Şakir əmi, ay Şakir əmi!

Stəkanı  nəlbəkiyə qoyub qalxdı və çıxdı  artırmaya. Çəpərin çölündə  at belində bir uşaq  yenə  çığırırdı:

- Ay Şakir əmi!

- Ə, nə bağırırsan, gəl içəri də.

- Görmürsən  it özünü cırır.

- Ə, fikir vermə, o da sənin dədən kimi  hürməyi  bajarır, tutmağı yox.

Yendi həyətə. Gəldi çəpərə tərəf:

- Nədi, ə, nə oluf?

- Şakir əmi, bizimkilər bir erməni  tutublar, o da ağlayıb  səni istəyir.

Təəccüblə:

- Məni neyniyir, ə?

- Mən nə  bilim. Deyir guya  onun əmisisən.

- Ə, sarsax oğlu sarsax, mənim  erməni qardaşım var?

- Mən nə bilim sənin  atan vaxtında kimlə  yatıb? Məni göndəriblər gəlim  səni  posta  çağırım.

Şakir çıxdı  çəpərdən  çölə:

- Onda atdan düş get evinizə,  mən də gedim görüm  kimdi. Hansı  postdadılar?

- Pircamal  tərəfdə.

Şakir qalxdı yəhərsiz, üzəngisiz atın belinə və dəhmərlədi.

Posta çatanda gördü ki, uşaqlar kabab bişirirlər.

- Ə, köpəyuşağı, burda kef edirsiniz, əminizi də çağırın da. Arağınız da var?

- Yox, Şakir əmi. Postda araq içmirik.

- Niyə, bura meçiddi? Gözünüzün içinəcən yalan deyirsiniz.

Atdan yendi  və gördü ki, uşaqlar bir nəfəri  ağaca sarıyıb. O dəqiqə tanıdı. Surenin  oğlu idi, Rəmişlə toyunu elədiyi  oğlu. Toydan sonra da Rəmiş Anaidi götürüb getmişdi. Və həmin toyda da babat pul qazanmışdılar.

Surenin oğlu onu görəndə az qala çiçəyi  çırtladı:

- Şakir əmi, mənəm ey.

Şakir oturdu  ocağın qırağında, dedi ki, mənə də bir  şiş kabab verin, onu da ağacdan açın.

Uşaqlar:

- Niyə açaq?

- Ə, açın deyirəm, açın dana. Şandığa neyniyəjək?

Özü də əlini atıb   ocaqdan  bir şiş kabab götürdü və çəkdi dişinə.

- Ə, bu donuz kababıdı ki?!

Surenin oğlunu  ağacdan açdılar və gətirib oturtdular  Şakirin yanında. Şakir də şişi uzatdı ona:

- Ala, ə, şandığa, özündə ye.

Amma Surenin  oğlunun  elə halı yoxuydu, çox bərk qorxmuşdu.

- Dədən oğraş  nətərdi, ə? Utanmır bizə güllə atır?

- Şakir əmi, Həzrət Abbas haqqı, bayeviklər gələndən dədəm evdən çölə çıxmır. İspanakertdəki əmim olmasaydı dədəmi  çoxdan güllələyərdilər. Mən də çıxmışdım  heyvanların  dalınca, sizinkilərə  rast gəldim,  tutub gətirdilər.

- O oğraş  kolxoz sədriniz  neyniyir?

- Onu güllələdilər. Heç demə o biri kolxoz sədrlərinə də qoşulub sizin hökumətə məktub yazıblarmış ki, gəlin bizi  bayeviklərin əlindən alın. O məktub da hardansa ötürülüb bayeviklərə, onlar da məktuba qol çəkənlərin hamısını bir-bir tapıb güllələyiblər.

Şakir yenə əlindəki şişi ona uzatdı:

- Ə, ye, öz malınız kimi ye.

- Əmi, sizinkilər  heç donuz  soymağı bilmirmişlər.  Mən öyrətdim.

- Əmiyin lap anasını...

Sonra üzünü tutdu uşaqlara:

- Bunu buraxın getsin.

- Niyə?

- Buraxın getsin. Bu,  o ermənilərdən deyil. Oğraşın dədəsiylə də bir ton çörək kəsmişiy. Get, ə, get evinizə. O dədən  oğraşa  da deynən ki, adam kişi olar, çörək yediyi  qaba tüpürməz.  Denən  elə eləməsin ki, gəlib  onu özüm öldürüm.

Uşaqlar narazı qalsalar da Şakirin  sözündən çıxmadılar. Uşaqlardan biri  Surenin  oğlunun  təpəsinə bir qapaz salıb dedi:

- Ə, dur sürük burdan. Qurban ol Şakir kişiyə.

Surenin oğlu qalxıb Şakiri  öpmək istəsə də Şakir qoymadı:

- Ə, dedilər  sürüh, sürüh də.

Surenin oğlu durdu:

- Şakir əmi, Həzrət Abbas  köməyin olsun.

- Ə, rədd ol. Həzrət Abbas sizə qənim olsun, adını murdar dilinə gətirmə.

Surenin oğlu  götürüldü Pircamala tərəfə.

(Ardı olacaq. Özü də Rasim Müzəffərlinin xətrinə)